Parlamentolar Arası Birlik (IPU) Genel Kurulu’nun 145. Oturumu Ruanda’da 11-16 Ekim tarihleri arasında gerçekleştirildi.
Parlamentolar Arası Birlik (IPU) Genel Kurulu’nun 145. Oturumu Ruanda’da 11-16 Ekim tarihleri arasında gerçekleştirildi. AKP Milletvekili Ravza Kavakçı’nın başkanlık ettiği Türkiye delegasyonunda HDP’yi Dış İlişkilerden Sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı Sayın Hişyar Özsoy temsil etti.
179 üyeye sahip ve Birleşmiş Milletler'e bağlı olarak çalışan IPU’nun parlamenterlerinin İnsan Hakları Komisyonu tarafından hazırlanan Türkiye raporu da oylanarak kabul edildi. IPU hâlihazırda 67 HDP milletvekilinin hukuki durumunu incelemektedir.
Saldırıların hedefinde olan HDP’li vekillerin hukuki durumu inceleniyor
HDP Milletvekillerine yönelik 20 Mayıs 2016’dan beri 600’ün üzerinde terör suçlaması yöneltildiği belirtilen raporda, 2018’den bu yana da 30 parlamenter hakkında tutuklama kararı verildiği ifade edilmektedir. 11 HDP milletvekilinin hala tutuklu olduğu ifade edilirken, 13 HDP’linin milletvekilliğinin de düşürüldüğü hatırlatıldı. Raporda ayrıca cezaevinde sağlık durumu giderek kötüleşen eski Milletvekili Aysel Tuğluk’un durumu da gündeme alındı.
Türkiye yargısı AİHM içtihatlarını tamamıyla göz ardı ediyor
2018 yılında bir IPU yetkilisinin gözlemlerine yer verilen raporda, HDP önceki dönem Eş Genel Başkanları Sayın Yüksekdağ ve Sayın Demirtaş'ın adil yargılanmadan uzak olduğu ve her iki kovuşturmanın da siyasi doğasının açık olduğu yönündeki görüş not edildi. Bu gözlemlerin sonucunda, ilk derece mahkemelerinden Anayasa Mahkemesine kadar Türkiye'deki yargının Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin içtihatlarını tamamen göz ardı ettiği sonucuna varıldığı belirtildi. 20 Aralık 2020’de AİHM Büyük Daire tarafından verilen Demirtaş kararının hatırlatıldığı raporda, Sayın Demirtaş’ın o zamandan beri serbest bırakılmaması bir yana, hakkında açılan yeni davalarla cezaevinde tutulmaya çalışıldığı vurgulanırken, AİHM tarafından 1 Şubat 2022’de dokunulmazlığı kaldırılan 40 milletvekili hakkında ifade özgürlüğünün ihlaline ilişkin verilen karara da atıfta bunuldu.
Türkiye’nin sunduğu bilgiler suçlamaları ve mahkumiyetleri karşılamıyor
Raporda, Türk makamları tarafından HDP milletvekillerinin yargılanmalarına ilişkin kapsamlı bilgi sağlandığı ancak bu bilginin suçlamaları ve mahkumiyetleri destekleyecek somut olgu ve gerçeklerden uzak olduğu da dikkat çekildi.
HDP ve PKK’yi aynılaştıramazsınız, HDP şiddeti savunmayan yasal bir partidir
HDP milletvekillerine yönelik hâlihazırda 1231 fezleke hazırlandığı ve milletvekili Saliha Aydeniz’in dokunulmazlığının yakın zamanda kaldırılabileceğine de dikkat çekilen raporda alınan bazı önemli kararlar şunlardır:
-HDP’nin kapatılması ihtimalinden derin endişe duyulmaktadır. Seleflerinin mahkeme kararıyla kapatıldığı da göz önünde bulundurularak bu adım, yetkililerin yanlış bir şekilde PKK ve HDP'yi bir ve aynı olarak görmeye devam ettiğini bir kez daha göstermektedir. Komisyon bu bağlamda, iki örgütün büyük ölçüde aynı sosyal destek tabanına dayandığını ve benzer hedefler izlediğini kabul ederken, HDP'nin amaçlarına ulaşmak için herhangi bir şekilde şiddeti savunmayan yasal bir siyasi parti olduğunu hatırlatmaktadır. HDP’nin kapatılması sadece HDP milletvekillerini kamusal yaşama katılma hakkından mahrum etmekle kalmayacak, aynı zamanda seçmenlerini de TBMM'de temsil hakkından mahrum bırakacaktır. Komisyon ayrıca, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin bir partinin kapatılmasının çok istisnai durumlarda alınan uç bir önlem olduğu ve başta Türkiye aleyhine olmak üzere, bir siyasi partinin yasaklanmasının insan hakları ihlali sayıldığı yönünde birçok karar verdiğini hatırlatır. Bu nedenle Türk makamlarını bu alanda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmek için ellerinden gelenin en iyisini yapmaya davet eder;
HDP’li vekilleri serbest bırakın
-Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin bazı HDP milletvekillerini etkileyen davalarda verdiği son kararların, Türkiye tarafından uygulanması yönünde kaygılar mevcuttur. Bu milletvekilleri ifade özgürlüklerinin ihlal edilmesine maruz kalmışlardır ve Sayın Demirtaş örneğinde de belirlendiği üzere cezai yargılamalar muhalefeti boğmayı amaçlamaktadır.
-11 parlamenterin cezaevinde çürümeye devam etmesinden derin endişe duyulmaktadır. TBMM tarafından sağlanan en son kapsamlı bilgiler, HDP milletvekillerinin siyasi haklarının meşru kullanımıyla bağlantılı olarak hedef alındıkları yönündeki şüpheleri ortadan kaldırmamaktadır. Bu nedenle, Türk makamlarını tutuklu bulunan milletvekillerinin durumlarını gözden geçirmeye ve onları serbest bırakarak haklarındaki cezai takibatı sonlandırmaya çağırmakta ve yetkililerin Aysel Tuğluk’u sağlık durumu nedeniyle bir an önce serbest bırakmasını içtenlikle ummaktadır.
-Mevcut HDP milletvekillerine karşı açılan yeni dava ve soruşturmalardan dolayı ciddi kaygı duyulmaktadır. TBMM'yi, milletvekili dokunulmazlıklarının titizlikle korunmasını sağlamaya, dokunulmazlığın kaldırılmasına yönelik taleplerin ilgili her bir parlamenter açısından dikkatli bir şekilde analiz edilerek yalnızca yasal işlemlerin hukuka uygun olması durumunda kaldırmaya ve temel insan haklarına aykırı olmadan hareket etmeye çağırmaktadır.
18 Ekim 2022