Tarım Komisyonu Sözcümüz Rıdvan Turan'ın açıklaması:
Neoliberal politikaların bir devamı olarak AKP iktidarınca yapılan özelleştirmelerin sonucunda, başta tütün üreticileri olmak üzere çiftçiler tarımsal üretimden adeta tasfiye edilmektedir. Tütün üreticisi sayısı AKP iktidarı döneminde 18 yılda 405 binden 57 bine gerilemiştir. Gelinen noktada, Türkiye’nin kendi tütünü üretemeyen, yabancı tütün ve sigaraya bağımlı bir ülke haline gelmesinin kaçınılmaz sonuçlarını yaşıyoruz.
1 Temmuz 2021’den itibaren Tarım ve Orman Bakanlığı'ndan "yetki belgesi" almadan veya bildirimde bulunmayan üreticilerin tütün ticareti yapmaları yasaklandı. Söz konusu uygulama için 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu'nda 2017'de düzenleme yapılmış, uygulamaya geçmesi için verilen Haziran 2020 tarihi bir yıl daha ertelenmişti.
Yönetmeliğe göre; tütün üreticilerinin tek başına kıyılıp içilebilme vasfına sahip tütün çeşitlerinin üretildiği Bakanlıkça belirlenmiş üretim merkezlerinde en az 250 tütün üreticisi gerçek kişinin bir araya gelerek Tütün Üretim ve Pazarlama Kooperatifleri kurması gerekiyor. Ancak pandemi döneminde getirilen kısıtlamalar nedeniyle üretici üretim için gerekli altyapıyı kuramamış ve kooperatifleşme süreci aksamıştır.
Uygulamayla birlikte yetki belgesi almadan veya bildirimde bulunmadan tütün ticareti yapanlara 3 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası da verilebilecek. Türkiye'deki tütün üreticileri, tütün satışı yapan esnaf ve aileleri bu düzenlemeyle mağdur olmaktadır. TÜİK verilerine göre Türkiye’de %13,2 oranıyla, 4 milyon 237 bin işsiz olduğu düşünüldüğünde işsizlik kervanına ya tütün üreticileri de dahil olacak ya da hapisle cezalandırılacaklardır.
Yaşanan gelişmeler üzerine binlerce tütün üreticisi geçtiğimiz haftalarda Adıyaman, Malatya ve Bingöl'de protesto eylemleri yapmış ve tütün ticaretini yasaklayan düzenlemenin iptalini istemişlerdi. Muhalif sesleri terörize ederek bastırma politikasını bir yöntem olarak kullanan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu da Adıyaman’daki tütün üretimi için ‘’Terörün yeni finans kaynağı’’ şeklinde lanse etmişti.
Bu sürecin sonunda AKP iktidarının tütün politikasını protesto ettikleri için Adıyaman'da gözaltına alınan 16 tütün yetiştiricisi dün gece saatlerinde adliyeye çıkarılmıştır. 10 tütün üreticisi aynı iddialar ile tutuklanmıştır. Anayasal haklarını kullanan tütün üreticileri anayasaya ve kanuna aykırı olarak, keyfi bir kararla tutuklanmışlardır.
Bu karar kabul edilemez. Bu yanlıştan bir an önce dönülmeli, tütün üreticilerinin mağduriyetleri giderilerek, tütün üretiminin ve satışının yasal hale gelmesi için ivedilikle yeni bir yasal düzenleme yapılmalıdır.
Rıdvan Turan
Tarım Komisyonu Sözcüsü
12 Temmuz 2021