Hetkarê Hemserekê ma yê Pêroyî û Mebûsê ma yê Çewlîgî Hişyar Ozsoyî, derheqê butçeya Wezaretê Karanê Teberî de qisey kerd.
Ozsoyî qiseykerdişê xo de nê çî ardî ra ziwan:
Verî ke ez dest pê qiseykerdişê xo bikera, verê hemserekanê xo de ke fotografê xo tîya de yê û verê embazanê xo yê mebûsan de bi hurmet selam dana, bejna xo tewenena.
Pêro Sucî Erzîyay bi milê Davutoğluyî
Demo ke ma butçe daye bi Wezaretê Karanê Teberî ganî na yewe zî pers bikerîme: Polîtîkaya karanê teberî yê Tirkîya bi rastî çî ya? Yew stratejîyê xo yo dîyar esto çin o?
Ahmet Davutoğlu şî, pêro faturaya polîtîkayanê teberî ey rê amey nuştene. Vanê ke "Davutoğlu doktrîner bî, huşk bî, îdeolojîk bî. Binali Yıldırım reyde ma hîna pragmatîst, hîna bi hewayekê enstrümantalî û hîna realîst polîtîkaya xo ya teberî serûber kenîme. Bi nê hewayî pêro sucî erzenê milê Davutoğluyî.
Ma vînenme ke ameyîşê Binali Yıldırım ra dim a çend îtîfakê taktîkî ênê averberdene. Her çiqas ey ra ver dest pê bikero zî dewrê ey de têkilîyê Tirkîya bi Îsrayîl û Rusya verê ra benê nerm.
Labelê nê polîtîkayî çarçiwa yew konseptê biplanî de nênê tetbîqkerdene.
Ma yew polîtîkaya teberî vînenme ke yew nuqtaya îdeolojîke ra vay dîyaya bi yew nuqtaya pragmatîke, kewta bîlîya ganê xo û seba ke îzolasyonî wedara kena ke têkilîyan rona.
Polîtîkaya Teberî Turbulans de ya
Ma yew makînaya polîtîkaya teberî de têdûşt de yîme ke hêreme û teber de bi yew nîspetê girîngî îzole bîya, Yewîya Awrupa reyde têkilîyê xo kewtê rewşa krîzî, bi hewayekê qetî nêeşkena rayîr bida bi averşîyayîşanê hêremkî labêlê tesîrê înan de manena, yew stratejîyê xo yê menzîlê dergî çin o, tede nakokîyê zereyî vêşî yê, heta bi yew derece Îsrayîl netede hema vajê herkesî de rewşa pêrodayîşî de ya, bi tanî argumananê neo emperyalan, neo osmanîperestan ameya newirnayene, zereyê yew turbulansê zaf pîl ê hêremkî û globalî de nata weta vay dîyena.
Neo Osmanîperestî bi neteweperwerî nêbena.
Nê demanê peyênan de bi taybetî neo osmanîperestîye newe ra ameye candarkerdene. Na yewe verî sey “xorînîya stratejîke”ameybî tesawirkerdene. Bi naye yew polîtîka winasîye ameyêne fikirîyayene; “ma bi hewayekê hîna hîra bikewîme cografyaya Rojhelatê Mîyanênî ke mîraso tarîxkî yê Tirkîye yo, têkilîyanê xo bixebitnîme, tîcaret û têkilîyanê xo yê kulturkîyan vêşî kerîme.” Labelê eke şima neo osmanîperestî kenê ey zî balê bi heweyekê wereameye bikerê. Bi vateyekê bînî eke şima neo osmanîperestî kenê şima nêeşkenê ney bi motîvasyonanê nîjadperest û neteweperestan bikerê.
Eke şima osmanîperestî kenê ganî Surîye û Tirkîye de kurdan reyde sey têkilîyanê ewroyî têkilîyan menerê ro. Ganî kurdan reyde têkilîyanê hîna birakkî û hîna honikan ronerê. Şima neo osmanîperestî zî reyna bi yew motîvasyonê zaf req û neteweperestî kenê. Na yewe hem anakronîk a û hem zî realîst nîya.
Gunaya Hans û George çî ya
Xora Serekkomar bi xo ver dano bi polîtîkayanê teberî. Nê rojan de yew diskurso/vateyo populer esto, “ma goş nêkewenîme ra bi vateyanê Hans û George.” Vateyê winasî tena eşkenê gaz biderê bi komelî la Wezîrê Karanê Taberî bi xo zî zano ke na yewe rastîya halê hazirî de qet nêna were. Şima ganî goş binê Hans û George zî ser. Ê des seranê verênan de senî şima goş nayo ser ewro zî mecbur goş nanê ser. Na yew meseleya tercîhî nîya. Nêmeyê yewe îxracatê Tirkîya şono bi Awrupa. Înîvasyonê sermayeya pêşeye/xerîba ke Awrupa ra rasterast êna bi Tirkîya %70-75ê înovasyonanê Tirkîya kena. Ma tîya vateyî anîme ra yew awanîya sîyasî, kulturî û ekonomîke ser ke bi hewayekê cîdî entegreyê bi Hans û George înan bîya.
Yanî bi qirî-werîya “ma goş nêkewenîme bi Hans û George” polîtîkaya teberî nêna kerdene. Çira? Çunke şima zî vînenê demo ke Hans û George beno hêrs dolar û awro beno berz. Zerarê ney reseno kamî? Kam faturaya na yewe dano? Awanîsazo ke asinî bi dolarî gêno keweno binê barî. Sektorê turîzmî, sektorê zîretî yo ke seba îxracatî ber ano, endustrîkarî, hema vaje her kez bi yew hewa mecbur o ke faturaya Hans û George reyde pênêkerdişê Serekkomarî bidero. No kar wina bi quretî, bi qerî-werîye nêşono sere.
Bi vateyê înan vana, -eslê ci de nê mefumî de yew dişmenîya pêşeyan/xerîban esta- Bi hewayê pêroyî sey name Hans almanan, George zî îngîlîz û amerîkayijan temsîl keno. Şima şonê İgor û Moşeyî reyde xebetîyenê; yanî Rusya û îsrayîlî reyde baş xebetîyenê la suc û gunaya Hans û George çî ya?
Eke şima polîtîkaya teberî de îstîkrar wazenî hepsîyan veraderê.
Polîtîkaya teberî wina nêna kerdene. Bi qîrî-werîye polîtîkaya teberî nêna kerdene. Eke şima wazenê ke na rewşa xirabine ya polîtîkaya teberî ra vejîyerê, rewşa ekonomîy biney bikerê biîstîqrar zaf asan o. Ma reçete nusenîme: Hemserokanê ma, mebûsanê ma, serekanê şarêderîyanê ma, akademîsyenan, rojnamegêran, temsîlkaranê komelê sîvîlî veraderê, serdestîya hukukî rast kerê. Qet hewce nêkeno ke teber de 3-5 katrîlyonan xerc bikerê. Zaf bi asanî polîtîkaya teberî eşkena bêra sererastkerdene.